Bản sắc văn hóa truyền thống của người Mông có nhiều phong tục tập quán có giá trị về văn hóa, giáo dục, đạo đức, lối sống, đạo lý dân tộc. Các giá trị văn hóa được thể hiện trong dân ca, dân vũ, trang phục, tập tục trong ma chay, cưới xin, nghi lễ nghi thức của mỗi dân tộc có bản sắc riêng, thể hiện trong thờ cúng tổ tiên, thần linh, ở các lễ hội của thôn bản trong năm; Tập quán ăn ở sinh hoạt, lao động, sản xuất, cầu nguyện nét truyền thống từ lâu đời.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước cuộc sống của đồng bào Mông cũng như đồng bào các dân tộc khác đang dần dần được nâng lên. Đồng bào Mông ở các tỉnh miền núi phía Bắc đang ổn định phát triển kinh tế thì đến tháng 10 năm 1989 xảy ra việc một số bà con người Mông ở các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang từ bỏ phong tục tập quán truyền thống, đi theo luận điệu tuyên truyền của “Vàng Chứ” là: không làm cũng có ăn, cuộc sống sẽ được sung sướng, làm cho nhiều người Mông nhẹ dạ tin theo, họ bán hết tài sản, nhà cửa ruộng vườn, giết mổ gia súc, không lao động sản xuất. Kết quả là đã làm cho bà con khốn khổ, đói nghèo, nhà cửa sơ xác. Kẻ xấu tuyên truyền luận điệu của “Vàng Chứ” cũng chính là Dương Văn Mình.
Dương Văn Mình (còn gọi là Giàng Súng Mình), dân tộc Mông, sinh ngày 9/5/1961 tại thôn Xí Điêng, xã Thượng Thôn, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng; năm 1982 cùng gia đình di cư đến thôn Ngòi Sen, xã Yên Lâm, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang. Năm 1989 Mình nghe đài nước ngoài tuyên truyền về Vàng Chứ, Y đã bày ra việc: Rạng sáng ngày 01/08/1989, trong lúc đang ngủ thấy có 04 người từ trên trời xuống, 03 người quay về trời, còn một người tên là Giê su (tức người bị đóng đinh trên cây thập ác) ở lại với Dương Văn Mình. Bố trời, đức chúa Giê Su đã nhập vào người Dương Văn Mình. Bước đầu y tuyên truyền cho những người trong gia đình, tay chân thân tín để tạo lòng tin. Sau đó y tiếp tục cho tay chân đến các địa phương có người Mông tuyên truyền cho nhiều người nghe: “ Năm 2000 trái đất sẽ nổ tung, con người sẽ chết hết ai theo Dương Văn Mình sẽ được chúa Giê Su đón lên trời sống sung sướng, không làm cũng có ăn, không học cũng biết chữ, người chết sẽ sống lại, người già sẽ lột xác trẻ lại, người trẻ trẻ mãi không già, ốm đau sẽ tự khỏi bệnh. Người Mông sẽ có tổ quốc riêng… Muốn đến để DVM cúng cầu hồn khỏi bị ốm đau thì phải mang theo tiền, bánh kẹo, thuốc lá và các thứ của cải khác nộp cho Dương Văn Mình làm lễ…”. Hàng trăm hộ người Mông ở các tỉnh Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang vì nhẹ dạ cả tin đã bán lúa, ngô, trâu bò, đem tiền đến nộp cho DVM. Trong thời gian ngắn cuối năm 1989, Dương Văn Mình đã thu được của bà con đóng góp một số tiền khá lớn để mua nhà, mua, mua ti vi, xe đạp và các thứ khác…
Những người đã từng bị Dương Văn Mình lừa bịp đã tố cáo như: ông Trương Văn Sinh ở xã Thượng Thôn, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, ông Lý Súa Tu ở Nà Thằn, Thạch Lâm, Bảo Lâm, Cao Bằng… nói: Dương Văn Mình không cho mọi người được cái gì, chỉ là lừa đảo thôi…
Với những hành vi vi phạm trên nên năm 1990 toà án nhân dân tỉnh Tuyên Quang (tỉnh Hà Tuyên cũ) đã phạt DVM 5 năm tù về hai tội : Lừa đảo chiếm đoạt tài sản riêng của công dân và hành nghề mê tín dị đoan gây hậu quả nghiêm trọng theo điều 157, 199 và điều 41 của bộ luật hình sự. Năm 1995, DVM mãn hạn tù trở về địa phương, với bản chất lười lao động y tiếp tục lén lút tuyên truyền những luận điệu nhảm nhí lừa bịp quần chúng để thu tiền của dân. Chính quyền địa phương đã nhắc nhở nhưng y không sửa chữa để trở thành người tốt, đến năm 1997 y cùng Đào Thị Sỹ (em gái vợ) bỏ trốn khỏi địa phương sống chung với nhau như vợ chồng. Sau ba năm y trở về địa phương tập hợp số tay chân, lôi kéo quần chúng để ra mắt cái gọi là “tín ngưỡng DVM”. Y gửi đơn lên các cấp chính quyền đòi công nhận “ Tín ngưỡng DVM là tín ngưỡng của người Mông”. Với những yêu sách phi lý, trái với thuần phong mỹ tục truyền thống của dân tộc Mông, chính quyền đã thuyết phục giải thích không chấp nhận những việc làm của y. Dương Văn Mình có hoạt động tuyên truyền đồng bào dân tộc không nghe theo chính sách của Đảng và Nhà nước. DVM và đồng bọn thành lập tổ chức trái pháp luật, tự đề ra “bản quy ước thôn Ngòi Sen” gồm 7 phần quy định việc quan hệ và đi lại sinh hoạt của người dân. Chúng đề ra quy định mọi cán bộ nhà nước vào thôn phải trình báo, tiếp xúc gặp gỡ ai phải được sự đồng ý của “ban quản lý”. DVM đã ngang nhiên khám xét 01 cán bộ Công an khi vào thôn công tác.
Những việc làm của DVM là trái với quy định của pháp luật của Nhà nước, là người đã có vợ, có con nhưng đã lôi kéo em gái vợ là Đào Thị Sỹ trốn khỏi địa phương, sống chung với nhau như vợ chồng từ tháng 07/1997 đến tháng 12/2000 ở thôn Nà Héng xã Nam Quang, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng. Hành vi của DVM là vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, đạo đức truyền thống của dân tộc Mông cần được lên án.
Nguồn: Võ Khánh Linh Blog