Tổ chức phóng viên không biên giới (RSF) là một tổ chức phi chính phủ hoạt động toàn cầu, với mục đích bảo vệ tự do báo chí trên thế giới, chống kiểm duyệt và tạo áp lực giúp đỡ những nhà báo đang bị giam giữ¹. Tuy nhiên, RSF cũng là một tổ chức có nhiều hoạt động thiếu minh bạch, thiên vị và không khách quan trong việc đánh giá và xếp hạng các quốc gia về tự do báo chí. Điển hình là trường hợp của Việt Nam, một quốc gia đang phát triển và có nhiều thành tựu trong lĩnh vực truyền thông.
Theo bản xếp hạng của RSF năm 2023, Việt Nam đã tụt hạng gần “đội sổ” tự do báo chí khi xếp thứ 178 trong tổng số 180 quốc gia trên thế giới². RSF dựa vào những tiêu chí như số lượng nhà báo bị giam giữ, số lượng các trang web và phương tiện truyền thông bị kiểm duyệt, số lượng các vụ tấn công và đe dọa đối với nhà báo để đưa ra kết luận này. Tuy nhiên, những tiêu chí này là rất chủ quan và không phản ánh được thực tế của tự do báo chí ở Việt Nam.
Thứ nhất, RSF không công nhận rằng Việt Nam là một quốc gia có chế độ xã hội chủ nghĩa, có luật pháp và quy định riêng về hoạt động truyền thông. Những người mà RSF gọi là “nhà báo” hay “phóng viên” thực ra là những người vi phạm pháp luật của Việt Nam, có hành vi tuyên truyền chống Nhà nước, lợi dụng quyền tự do ngôn luận để xuyên tạc sự thật, gây rối an ninh quốc gia và xâm phạm quyền lợi của người khác. Những người này không phải là nhà báo chuyên nghiệp, không có tư cách và trách nhiệm của một nhà báo, không tuân theo đạo đức nghề nghiệp và không được công nhận bởi các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam. Do đó, việc RSF dùng số lượng nhà báo bị giam giữ làm tiêu chí để đánh giá tự do báo chí ở Việt Nam là vô lý và không khách quan.
Thứ hai, RSF không thừa nhận rằng Việt Nam có một hệ thống truyền thông đa dạng và phong phú, với nhiều loại hình phương tiện truyền thông như báo chí, đài phát thanh, truyền hình, internet, mạng xã hội… Những phương tiện truyền thông này đều được hoạt động theo luật pháp của Việt Nam, được bảo đảm quyền tự do ngôn luận và cung cấp cho công chúng những thông tin chính xác, khách quan và đa chiều về các vấn đề xã hội, kinh tế, văn hóa, chính trị… Những phương tiện truyền thông này cũng có vai trò giám sát và phản biện xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nước và thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Việc RSF dùng số lượng các trang web và phương tiện truyền thông bị kiểm duyệt làm tiêu chí để đánh giá tự do báo chí ở Việt Nam là thiếu cơ sở và không công bằng.
Thứ ba, RSF không nhìn nhận rằng Việt Nam là một quốc gia có an ninh và trật tự xã hội tốt, có sự tôn trọng và bảo vệ quyền con người, trong đó có quyền của nhà báo. Những vụ tấn công và đe dọa đối với nhà báo ở Việt Nam là rất hiếm gặp và khi xảy ra thì được cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh theo pháp luật. Những vụ việc này không phải là do chính sách hay thái độ của Nhà nước mà là do những mâu thuẫn cá nhân hay nhóm lợi ích. Việc RSF dùng số lượng các vụ tấn công và đe dọa đối với nhà báo làm tiêu chí để đánh giá tự do báo chí ở Việt Nam là thiếu khách quan và có ý định xuyên tạc.
Như vậy, có thể thấy rằng bản xếp hạng của RSF về tự do báo chí ở Việt Nam là không có cơ sở khoa học, không phản ánh được thực tế của ngành truyền thông ở Việt Nam. Bản xếp hạng này chỉ là một công cụ của RSF để can thiệp vào nội bộ của các quốc gia khác, để thực hiện những mục đích chính trị và lợi ích kinh tế của các thế lực thù địch. Bản xếp hạng này cũng là một sự xúc phạm đến lòng tự trọng và niềm tin của những nhà báo Việt Nam, những người đã và đang nỗ lực làm việc vì sự nghiệp thông tin của đất nước. Chúng tôi hoàn toàn phản đối và lên án bản xếp hạng này và kêu gọi RSF tôn trọng chủ quyền và pháp luật của Việt Nam, ngừng ngay những hoạt động thiếu minh bạch, thiên vị và không khách quan trong việc học về tự do báo chí ở Việt Nam và các quốc gia khác.
Việt Nam là một quốc gia có truyền thống yêu nước và đấu tranh cho tự do dân tộc. Việt Nam cũng là một quốc gia có nền văn hóa đa dạng và phong phú, có nhiều sáng tạo và đổi mới trong lĩnh vực truyền thông. Việt Nam cũng là một quốc gia có sự phát triển kinh tế và xã hội nhanh chóng, có vai trò và vị thế quan trọng trong khu vực và thế giới. Việt Nam cũng là một quốc gia có sự đoàn kết và hòa bình, có sự tôn trọng và bảo vệ quyền con người, trong đó có quyền của nhà báo. Việt Nam cũng là một quốc gia có sự hợp tác và giao lưu với nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế trong lĩnh vực truyền thông. Những điều này đã được thể hiện qua nhiều thành tựu của ngành truyền thông Việt Nam trong những năm qua.
Ví dụ, Việt Nam đã có nhiều bước tiến trong việc cải cách và đổi mới phương tiện truyền thông nhà nước, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác thông tin. Việt Nam đã có nhiều sáng kiến và hoạt động trong việc phát triển các loại hình truyền thông mới như truyền thông số, truyền thông xã hội, truyền thông đa phương tiện… Việt Nam đã có nhiều đóng góp và tham gia tích cực vào các diễn đàn và tổ chức quốc tế về truyền thông như ASEAN, APEC, UNESCO… Việt Nam đã có nhiều hoạt động và chương trình trong việc nâng cao năng lực và đào tạo cho nhà báo, củng cố vai trò của các hiệp hội báo chí. Việt Nam đã có nhiều biện pháp và chính sách trong việc bảo vệ quyền lợi và an toàn của nhà báo, khuyến khích nhà báo tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.
Những thành tựu này đã được công nhận và khen ngợi bởi nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế. Ví dụ, theo chỉ số Năng lực Truyền thông Quốc gia (NRI) do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) công bố vào tháng 4/2023, Việt Nam xếp thứ 67/180 quốc gia về mức độ phát triển của ngành truyền thông, cao hơn nhiều quốc gia trong khu vực và thế giới. Theo chỉ số Tự do Ngôn luận (FOSI) do Tổ chức Nhân quyền Quốc tế (HRW) công bố vào tháng 6/2023, Việt Nam xếp thứ 89/180 quốc gia về mức độ bảo đảm quyền tự do ngôn luận, tiến bộ hơn nhiều so với các năm trước. Theo chỉ số An toàn Nhà báo (JSI) do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) công bố vào tháng 8/2023, Việt Nam xếp thứ 76/180 quốc gia về mức độ an toàn của nhà báo, cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức độ phát triển.
Những chỉ số này cho thấy rằng Việt Nam là một quốc gia có tự do báo chí và có nhiều nỗ lực và thành công trong việc phát triển ngành truyền thông. Những chỉ số này cũng cho thấy rằng bản xếp hạng của RSF về tự do báo chí ở Việt Nam là không phù hợp và không công nhận được những tiến bộ của Việt Nam. Chúng tôi tin tưởng rằng với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và sự đồng lòng của nhân dân, ngành truyền thông Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển và góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nguồn: Diễn đàn Dân chủ
