Tiếc thương nhạc sỹ Văn Ký – Cây đại thụ của âm nhạc Việt Nam  

Nhạc sỹ Văn Ký. Ảnh: dantri.com.vn

Thông tin từ Hội Nhạc sỹ Việt Nam cho biết, tang lễ nhạc sỹ Văn Ký diễn ra từ 11 giờ 30 đến 12 giờ 45 trưa thứ 6, ngày 30/10, tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. 

Người nhạc sỹ tài hoa

Nhạc sỹ Văn Ký tên thật là Vũ Văn Ký, sinh ngày 1/8/1928 tại xóm Nhì, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, trong một gia đình có truyền thống nho học. Ông lớn lên trong gia đình người chú ở huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa.

Nhạc sỹ Văn Ký tham gia cách mạng từ năm 1943, khi mới 15 tuổi; năm 1944, bị Pháp bắt, sau đó được chính quyền Nhật thả ra. Năm 1945, Văn Ký tham gia đấu tranh giành chính quyền tại huyện Nông Cống và năm 1946 được kết nạp Đảng. Đây cũng là năm ca khúc đầu tay của nhạc sỹ ra đời, mang tên “Trăng xưa”. Sau đó, ông được cử đi học lớp âm nhạc Liên khu 4 tại Nghệ An. Sau khi được phân công công tác tại Bình Trị Thiên. Thời kỳ này, ông đã cho ra đời hàng loạt ca khúc kháng chiến như: “Bình Trị Thiên quật khởi” (được giải thưởng của Hội Văn nghệ Liên khu 4), “Tình hậu phương”, “Chiến thắng hòa bình”…

Năm 1954, tại Đại hội văn công toàn quốc, nhạc sỹ Văn Ký giành giải thưởng lớn với 2 nhạc cảnh “Dân công lên đường” và “Lúa thoái tô”. Từ năm 1955 đến 1957, ông tham gia ban nhạc Hội Văn nghệ Việt Nam. Năm 1957, ông trở thành hội viên sáng lập; sau đó là Ủy viên ban chấp hành Hội Nhạc sỹ Việt Nam và Ủy viên thường vụ của hội từ năm 1963 (khóa 1 và 2).

Trong suốt sự nghiệp sáng tác hơn 60 năm, nhạc sỹ Văn Ký đã viết hơn 400 ca khúc bao gồm cả ca kịch, nhạc múa, nhạc giao hưởng, nhạc phim… Trong đó, nhiều ca khúc được công chúng yêu thích qua nhiều thế hệ như  “Tây Nguyên bất khuất”, “Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi”, “Nha Trang mùa thu lại về”, “Trời Hà Nội xanh”, “Hà Nội mùa xuân”, “Bài ca hy vọng”…  Những tác phẩm âm nhạc trữ tình trong sáng, thiết tha, tràn đầy niềm lạc quan cách mạng của ông đã mang đến cho người nghe rung cảm rất mạnh mẽ. Trong đó, tác phẩm “Bài ca hy vọng” là sáng tác nổi tiếng nhất của ông, ra đời năm 1958. Bài hát gắn với tên tuổi nhiều giọng ca nổi tiếng, như: Trung Kiên, Lê Dung, Quang Thọ, Lan Anh…; được hàng triệu người yêu thích bởi nó ra đời vào đúng thời điểm mọi người đang vô cùng hy vọng vào hòa bình, thống nhất đất nước.

Bên cạnh những ca khúc nổi tiếng, nhạc sỹ Văn Ký còn là tác giả vở ca kịch “Nhật ký sông Thương”, “Đảo xa”; viết nhạc cho các bộ phim như “Cô gái công trường”, “Trên vĩ tuyến 17″…

Với những đóng góp cho sự nghiệp âm nhạc nước nhà, Nhạc sỹ Văn Ký đã được Nhà nước trao tặng Huân chương kháng chiến chống Pháp hạng 3, Huân chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng 3. Năm 2001, ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với chùm năm bài hát: “Trời Hà Nội xanh”, “Bài ca hy vọng”, “Tây Nguyên bất khuất”, “Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi”, “Nha Trang mùa thu lại về”.

Ông vẫn sống trong lòng công chúng  

Sinh thời, nhạc sỹ Văn Ký nhiều lần kể chuyện về ca khúc “Bài ca hy vọng”. Theo nhạc sỹ Văn Ký, khi đặt bút viết ca khúc này, trong lòng ông tràn ngập niềm vui và tin tưởng tuyệt đối vào chiến thắng của cách mạng. “…Về tương lai, đàn chim ơi cùng ta cất cánh kìa ánh sáng chân trời mới đang bừng chiếu. Bốn phương, gió mưa buồn thương, mùa đông và mây mù sẽ tan”.

Tuy nhiên, bài ca ra đời vào thời điểm đất nước còn đang trong giai đoạn chiến tranh rất khó khăn, đất nước bị chia cắt, phong trào cách mạng miền Nam bị đàn áp và không ai biết cuộc đấu tranh kéo dài đến bao giờ… thế nên khi ông mang bài hát đến Nhà xuất bản Âm nhạc, có ý kiến cho rằng bài hát lạc quan quá, lãng mạn quá, không phù hợp với giai đoạn cách mạng lúc bấy giờ. Nhưng với một niềm tin đặc biệt vào một chiến thắng, nhạc sỹ Văn Ký đã mang bài hát đến Đài Tiếng nói Việt Nam. Giám đốc Đài lúc ấy là ông Trần Lâm đã giao cho nhạc sỹ Phạm Tuyên – Trưởng ban Âm nhạc bố trí dàn dựng. Bài ca được phổ biến, lan tỏa và trở thành “liều thuốc” đặc biệt về tinh thần cho hàng triệu người dân Việt Nam lúc bấy giờ. Đặc biệt, ông vô cùng xúc động khi biết bài hát được các chiến sỹ cộng sản hát vang trong nhà tù Côn Đảo, bất chấp sự đàn áp của kẻ địch… Với nhạc sỹ Văn Ký, giải thưởng cao quý nhất cho người sáng tác chính là tình yêu của khán giả với tác phẩm của mình.

Giới âm nhạc Việt Nam đánh giá, “Bài ca hy vọng” là một tác phẩm lớn của nền âm nhạc Việt Nam, bài hát xuất hiện giữa lúc đất nước đang rất cần hy vọng, giúp nâng đỡ, cất cánh cho niềm hy vọng của mọi người. Bài hát thực sự đã giúp ích nhiều cho cuộc tranh đấu thống nhất nước nhà.

Trong con mắt của bạn bè, đồng nghiệp, Nhạc sỹ Văn Ký là người có tính cách nho nhã, nhẹ nhàng nhưng đầy lãng mạn, trẻ trung, ông sống chân thành với mọi người. Trong sáng tác âm nhạc, ông là người có tài và đam mê sáng tác. Ca khúc “Bay lên Việt Nam” được ông viết khi đã gần 90 tuổi cho thấy sự đam mê và sức sáng tạo đáng nể phục của ông.

Theo nhạc sỹ Doãn Nho, nhạc sỹ Văn Ký là một trong những người đặt nền móng cho thể loại ca khúc và lớn hơn nữa là nhạc không lời. Một người rất gắn bó với nhiều bước tiến của đất nước, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn nhất. Trong đó, “Bài ca hy vọng” ra đời là đại diện cho tiếng nói của Đảng, của đồng đội, của những người trong quân ngũ, của toàn dân chúng ta thời điểm đó. Ca khúc cũng là điển hình trong những tác phẩm của ca khúc mới, nền âm nhạc cách mạng của nước ta.

Nghệ sỹ Nhân dân Phạm Ngọc Khôi, Phó Chủ tịch Hội Nhạc sỹ Việt Nam đánh giá, nhạc sỹ Văn Ký là một trong số ít người thành công trong âm nhạc ở cả 4 giai đoạn: Chống Pháp, chống Mỹ, giai đoạn hòa bình lập lại sau năm 1975 và giai đoạn đất nước bước vào đổi mới, hội nhập, phát triển. Ở mỗi giai đoạn, ông đều có những tác phẩm để lại những dấu ấn lớn và giá trị cho âm nhạc Việt Nam.

“Âm nhạc của Văn Ký đậm phong cách trữ tình, lãng mạn, giai điệu đẹp, ca từ nhẹ nhàng, được ông chắt chiu, trau chuốt và mang tính tư tưởng cao, khi nghe nhạc của ông, người nghe luôn cảm thấy có hy vọng, có tương lai và không ngừng phấn đấu vươn lên”, Nghệ sỹ Nhân dân Phạm Ngọc Khôi nhận định.

Thế là người nhạc sỹ tài hoa đã “nhẹ bước hồng trần”, nhưng những ca khúc của ông vẫn luôn còn mãi với thời gian và sống mãi trong lòng công chúng yêu nhạc Việt.