Vào ngày 8 tháng 10 năm 2019, trên trang Nhật ký yêu nước có đăng bài Phỏng vấn chị Nguyễn Trang Nhung về phong trào chống biến đổi khí hậu. Cũng trên trang này giới thiệu, Nguyễn Trang Nhung là Thạc sĩ và là “một người thường xuyên theo dõi và đưa tin về phong trào chống biến đổi khí hậu”.
Nguyễn Trang Nhung
Thời gian vừa qua, biến đổi khí hậu có thể xem là một vấn đề nóng bỏng trong dư luận, khi mà ở Đức, cô bé Greta Thunberg kêu gọi người dân trên toàn thế giới biểu tình vì môi trường, còn ở Việt Nam, có những ngày mức độ ô nhiễm không khí vượt ngưỡng an toàn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân tại Hà Nội. Trước tình hình đó, việc bổ sung kiến thức cho người dân, cung cấp thông tin về biến đổi khí hậu là điều tốt. Tuy nhiên, cũng có lúc nhiệt tình + ngu dốt = phá hoại, và động lực tốt đến mấy cũng không che đậy được sự thiếu khoa học và ngu dốt của Nhật ký yêu nước trong bài phỏng vấn kể trên.
Điều ngu dốt số 1: Không phỏng vấn chuyên gia.
Khi phỏng vấn về bất kỳ lĩnh vực gì, phóng viên/ người phỏng vấn cần tìm đến chuyên gia trong lĩnh vực đó. Chuyên gia là người vững kiến thức nền tảng, có hiểu biết về các kiến thức và thông tin trong từng lĩnh vực ở cả bề rộng và bề sâu. Phải phỏng vấn chuyên gia hoặc người có chuyên môn vì chỉ những người có chuyên môn mới có thể đưa ra được những câu trả lời đáng tin cậy, logic, chính xác.
Về bài phỏng vấn Nguyễn Trang Nhung xoay quanh phong trào chống biến đổi khí hậu của Nhật ký yêu nước, người đọc bị “dắt mũi” bởi lối giới thiệu mù mờ: “Thạc sĩ Nguyễn Trang Nhung”. Đến khi tìm hiểu kỹ mới biết, Nguyễn Trang Nhung từng học Kỹ sư máy tính, rồi sau đó học thêm Tài chính Ngân hàng và Luật. Như vậy, dù có thể xem Trang Nhung là người học nhiều biết rộng, nhưng không thể coi người từng học Kỹ sư máy tính, Tài chính ngân hàng, Luật là người có chuyên môn trong lĩnh vực Biến đổi khí hậu và chống biến đổi khí hậu. Thậm chí, cách giới thiệu “Thạc sĩ Nguyễn Trang Nhung” còn có thể xem là cách viết cố tình đánh lừa người đọc, lập lờ đánh lận con đen của tay viết bài.
Lý do Nhật ký yêu nước phỏng vấn Trang Nhung về vấn đề này là vì Trang Nhung “thường xuyên theo dõi và đưa tin về phong trào chống biến đổi khí hậu”. Như vậy tức là, thay vì phỏng vấn người có chuyên môn, Nhật ký yêu nước chọn phỏng vấn một trong các “giáo sư facebook”, một người đưa tin đơn thuần. Điều này đã giảm đi độ tin cậy về mặt thông tin trong bài phỏng vấn.
Điều ngu dốt số 2: Không dẫn nguồn.
Trong phần phỏng vấn Trang Nhung, cô đưa ra rất nhiều số liệu. Ví dụ:
“Việt Nam là nước đứng thứ 5 trong số các quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Có nhiều đánh giá khác nhau về tác động của biến đổi khí hậu đối với Việt Nam. Hai trong đó là của Liên Hợp Quốc và Ngân hàng Thế giới về hậu quả khi mực nước biển dâng 1m. Theo đó, 1/5 dân số sẽ mất nhà cửa, hơn 12% diện tích đất trồng trọt biến mất, 10% GDP bị tổn thất.
Riêng đồng bằng sông Cửu Long, nơi chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, 67% diện tích sẽ chìm và 55% dân số sẽ bị ảnh hưởng.
Đến năm 2050, tại Sài Gòn, khoảng 60% diện tích sẽ thường xuyên bị ngập. Trong trường hợp cực đoan, hơn 50% diện tích nông nghiệp bị ngập.”
Thường thì các số liệu sẽ tăng sức thuyết phục cho luận điểm. Tuy nhiên, việc cung cấp số liệu mà không dẫn nguồn đầy đủ lại khiến cho thông tin đưa ra trở nên nửa vời, mông lung, không đáng tin, mang tính chất lừa mị hơn là ý muốn thuyết phục người khác.
Điều này cũng dễ hiểu, vì Trang Nhung thì không phải chuyên gia, và (có lẽ) người phỏng vấn cũng không có nghiệp vụ phỏng vấn. Bởi nếu có nghiệp vụ tốt, phóng viên sẽ yêu cầu người được phỏng vấn dẫn nguồn cho mỗi dẫn chứng của mình.
Điều ngu dốt số 3: Mượn chuyện chống biến đổi khí hậu để bàn chuyện biểu tình
Mặc dù tiêu đề bài phỏng vấn xoay quanh “phong trào chống biến đổi khí hậu”, song toàn bộ bài phỏng vấn chỉ gợi nhắc đến cách thức biểu tình.
Trên thực tế, có nhiều cách để chống biến đổi khí hậu: Hạn chế lưu lượng xe cộ trên đường, hạn chế khí thải, áp dụng những mô hình xử lý mới,… Song với Nhật ký yêu nước và Trang Nhung, cách duy nhất đề chống biến đổi khí hậu là đi biểu tình, cụ thể là biểu tình với những yêu sách:
“Theo tôi, họ có thể gửi chính phủ các yêu sách cụ thể sau đây: (1) tôn trọng quyền tự do biểu đạt nói chung và quyền biểu tình nói riêng của người dân, (2) công khai thông tin sử dụng ngân sách cho bảo vệ môi trường, (3) đề ra các giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí, (4) xem khủng hoảng khí hậu là một vấn đề ưu tiên trong các chương trình nghị sự và sớm có các giải pháp cho vấn đề.”
Trong 4 yêu sách trên, không có yêu sách nào đưa ra được giải pháp cụ thể cho vấn đề chống biến đổi khí hậu. Không những thế, yêu sách đầu tiên được nhắc đến lại hoàn toàn không liên quan đến biến đổi khí hậu: “(1) tôn trọng quyền tự do biểu đạt nói chung và quyền biểu tình nói riêng của người dân”.
Đọc đến đây thì người đọc mới tá hỏa. Hóa ra là đòi tự do biểu tình! Chống biến đổi khí hậu chỉ là cái mã bên ngoài mà Nhật ký yêu nước dùng để câu like mà thôi. Rõ ràng, ngay từ đầu Nhật ký yêu nước đã không thèm quan tâm gì đến biến đổi khí hậu hay chống biến đổi khí hậu, nên mới phỏng vấn một “chuyên gia facebook” như Nguyễn Trang Nhung, cũng chẳng thèm để tâm đến nguồn gốc dẫn chứng, số liệu. Cái duy nhất mà cả Nhật ký yêu nước và Nguyễn Trang Nhung quan tâm chỉ là đòi quyền biểu tình.
Thật ra, các “chuyên gia facebook” hay các nhà yêu nước trên facebook muốn đòi quyền gì cũng được, nhưng đừng thể hiện sự ngu dốt của mình lộ liễu như thế này. Các cụ có câu: Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe!
Thay vì lấn sân và bộc lộ rõ ràng sự ngu dốt với người đọc, Trang Nhung tốt nhất nên quay về với chuyên ngành kỹ sư máy tính của mình, còn Nhật ký yêu nước thì nên tiếp tục viết nhật ký. Đã ngu thì không nên tỏ ra mình nguy hiểm làm gì.
Nguồn: Loa phường
