Ngày 29/01/2019, tổ chức Minh bạch Quốc tế đã công bố Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng (CPI) của các nước trong năm 2018. Trong đó, CPI của Việt Nam đạt 33/100 điểm, xếp hạng 117/180 nước. Dù chỉ giảm 2 điểm so với năm ngoái, Việt Nam đã bị tụt 10 hạng, do các nước xếp sau tăng điểm nhanh hơn. Nhân đó, BBC tiếng Việt đã giật title rằng “Chỉ số CPI cho thấy tham nhũng VN tệ đi dù có chiến dịch ‘đốt lò’”, trong khi VOA tiếng Việt giật title “tham nhũng Việt Nam tăng ‘nghiêm trọng’ năm 2018”. Nhân đó, nhiều tổ chức, cá nhân chống đối đã đồng loạt đăng lại những bài báo vừa nêu, để công kích tính hiệu quả của chiến dịch chống tham nhũng do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lãnh đạo. Họ bình luận rằng qua chỉ số CPI, có thể thấy chiến dịch này chỉ là một cuộc “đấu đá phe phái trong nội bộ Đảng”, chứ không nhằm chống tham nhũng.
Tuy nhiên, BBC và VOA đã giật title một cách thiếu chính xác. Trong thực tế, CPI của Việt Nam không giảm nhiều trong năm vừa qua, và việc Việt Nam tụt 10 hạng có thể do các nước xếp sau tăng điểm. Trong cùng năm 2018, CPI của Mỹ đã giảm 4 điểm, gấp đôi số điểm giảm của Việt Nam. Nếu sử dụng cách giật title của VOA, người Mỹ sẽ phải bình luận rằng tham nhũng ở Mỹ tăng “cực kỳ nghiêm trọng”.
Thêm nữa, nếu xem toàn bộ chỉ số CPI của Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 2001 đến nay, ta sẽ thấy việc giảm điểm chỉ là tạm thời, trong khi xu hướng chính vẫn là tăng điểm:
Ngoài ra, 2 điểm giảm này không phải là bằng chứng vững chắc để khẳng định rằng chiến dịch chống tham nhũng đang không có hiệu quả. Trong 8 nguồn dữ liệu được dùng để tính CPI, chỉ có 1 nguồn xoay quanh số vụ tham nhũng thật, là “Khảo sát ý kiến các nhà điều hành doanh nghiệp”. Trong bảy nguồn dữ liệu còn lại, có nhiều nguồn đánh giá mức độ cải tổ thể chế theo mô hình dân chủ phương Tây, như “Chỉ số cải tổ Stiftung”, “Chỉ số nhà nước pháp quyền” và “Chỉ số về dân chủ”. Như vậy, CPI của Việt Nam có thể giảm vì chậm cải tổ thể chế theo hướng phương Tây, chứ không phải vì tình trạng tham nhũng đang tăng trong thực tế.
Dù vậy, các dữ liệu để tính CPI cũng là một nguồn thông tin mà Việt Nam nên tham khảo, để công cuộc chống tham nhũng và cải tổ hệ thống diễn ra một cách toàn diện hơn. Chúng ta cùng chúc Việt Nam làm được điều này trong năm 2019.
Loa Phường
Nguồn: Loa Phường
