Ngày 01/01/2019, Luật An ninh Mạng Việt Nam bắt đầu có hiệu lực. Do luật này chủ yếu nhắm đến các hoạt động tuyên truyền chống Nhà nước Việt Nam, trong tuần qua, giới chống đối đã tích cực kêu gọi phản đối luật, chủ yếu theo 2 hướng.
Trong hướng tuyên truyền thứ nhất, Phạm Đoan Trang, Lê Công Định, Đoàn Bảo Châu… đã dùng những lời lẽ cực đoan để kêu gọi người dùng internet Việt Nam “bất tuân” luật. Trong đó, Đoan Trang tỏ ra đặc biệt nhiệt tình, khi phát động giới chống đối “ra quân” trong ngày đầu năm, để “chửi sấp mặt lợn” các lực lượng chính thống. Hưởng ứng lời kêu gọi đó, một số cá nhân chống đối – như Võ Hồng Ly, Trần Bang, Nghe Bui, Nguyễn Thúy Hạnh… – đã chụp ảnh với các biểu ngữ phản đối Luật An ninh Mạng, rồi đăng lên Facebook cá nhân.
Trong hướng tuyên truyền thứ hai, nhóm Hate Change bắt đầu phát tán cuốn cẩm nang “Luật An ninh mạng: Những điều cần biết” mà họ quảng cáo từ tuần trước. Hate Change tuyên bố rằng trong năm 2019, họ “vẫn sẽ chăm chỉ làm việc để lan tỏa kiến thức về Tự do ngôn luận, Tự do internet và Quyền riêng tư”. Nguyễn Vi Yên, thành viên chủ chốt của nhóm này, tuyên bố rằng những “tri thức” đó sẽ giúp người dùng internet thoát khỏi nỗi sợ mà Luật An ninh Mạng tạo ra. Như vậy, trong năm 2019, nhóm Hate Change sẽ tiếp tục mô tả Luật An ninh Mạng như một luật “bưng bít thông tin” để thi hành “chính sách ngu dân”; đồng thời tự mô tả mình như một nhóm thanh niên có học, đem tri thức về dân chủ, nhân quyền từ phương Tây về “khai sáng” cho người Việt.
Sau khi xem xét vấn đề, chúng tôi cho rằng nhóm Hate Change nên xem lại quan niệm về “tri thức” của họ. Những tài liệu về tự do ngôn luận và quyền riêng tư mà họ đang “lan tỏa” chỉ là tài liệu tuyên truyền chính trị, xuất phát từ cách lý giải thế giới theo chủ nghĩa tự do cổ điển của phương Tây, chứ không phải là “tri thức” đầy đủ, đa chiều để hiểu thế giới. Nếu tiếp tục tìm hiểu, họ sẽ thấy những học thuyết đó được xây dựng trên khá nhiều giả định vô căn cứ về bản chất của con người và xã hội, mà những nhà xã hội học thực chứng hồi đầu thế kỷ 20 đã hoài nghi. Là người đọc nhiều và đi nhiều, có lẽ Nguyễn Vi Yên cũng hiểu rằng “tri thức” thật thường đến từ kinh nghiệm thực tế, cùng các nguồn tài liệu phong phú, đa chiều, nằm ngoài cuộc đua tranh chính trị đang diễn ra, thay vì đến từ các tài liệu tuyên truyền của các thế lực chính trị ngoại quốc.
Khi trả lời phỏng vấn BBC tiếng Việt, Nguyễn Vi Yên viết rằng vì Luật An ninh Mạng “cho phép Bộ Công an nắm bắt những thông tin về sở thích, sở trường, quan điểm chính trị của người dân”, nó sẽ khiến người dân sợ hãi mà “tự kiểm duyệt” mình. Quan điểm này của Yên có phần sai và thiên lệch. Sai, vì từ tháng 06/2018, cựu Cục trưởng Cục An ninh Mạng Hoàng Phước Thuận đã khẳng định rằng luật mới chỉ cho phép Cục yêu cầu cung cấp các thông tin khi điều tra hành vi vi phạm pháp luật, chứ không cho phép Cục lạm quyền, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dân. Thiên lệch, vì thực ra Facebook và Google đã “nắm bắt những thông tin về sở thích, sở trường, quan điểm chính trị” của người dùng internet trên toàn thế giới từ lâu, và theo luật, chính quyền Mỹ có quyền yêu cầu hai công ty này cung cấp cho họ toàn bộ số thông tin này. Nếu coi trọng “tri thức”, Nguyễn Vi Yên nên mô tả một cách trung thực mọi mặt của vấn đề, thay vì chỉ đưa ra góc nhìn của phe phái chính trị mà mình đang phục vụ.
Trong khi đó, chúng tôi tin rằng những người ủng hộ Luật An ninh Mạng cần cảm ơn động thái “nằm ngửa nhổ ngược” của Phạm Đoan Trang. Status kích động hận thù, bạo lực của Trang vừa có dấu hiệu vi phạm pháp luật Việt Nam, vừa vi phạm các điều khoản sử dụng của Facebook. Bằng thái độ hận thù và vô văn hóa của mình, dường như Trang đang tự chứng minh rằng “thế lực thù địch” là có thật, và Luật An ninh Mạng là cần thiết để giữ an ninh, trật tự.
Nguồn: Loa Phường, Tháng Một 11, 2019
