Theo Báo Le Monde, dự kiến ngày 22-8 tới, Tòa phúc thẩm Paris (Pháp) sẽ ra phán quyết về trách nhiệm của 14 công ty hóa chất lớn của Mỹ đã cung cấp cho quân đội nước này chất độc da cam/dioxin để sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.
Bà Trần Tố Nga, công dân Pháp gốc Việt, đã kiện 14 công ty hóa chất Mỹ, trong đó có Monsanto và Dow Chemical, vì đã sản xuất và cung cấp thuốc diệt cỏ có chứa dioxin cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.
Trong suốt 10 năm qua, bà Trần Tố Nga đã đối đầu với các tập đoàn hóa chất khổng lồ. Bà trở thành biểu tượng của cuộc đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam Việt Nam. Chia sẻ về vụ kiện, bà cho biết, dù phán quyết cuối cùng của Tòa phúc thẩm Paris là gì, bà cũng sẽ không bỏ cuộc. “Chừng nào còn thở, tôi sẽ tiếp tục chiến đấu”, bà khẳng định.
Từ năm 2014, bà Nga đã đệ đơn kiện tại Tòa án Évry ở ngoại ô Paris. Vụ kiện các tập đoàn hóa chất Mỹ đã được đưa ra xét xử vào năm 2021. Tuy nhiên, Tòa án Évry đã bác vụ kiện vì cho rằng các doanh nghiệp này có đủ cơ sở để sử dụng “quyền miễn trừ”, do họ đã hành động theo yêu cầu từ Chính phủ Mỹ. Vì vậy, Tòa án Évry không có đủ thẩm quyền để xét xử hành động của một quốc gia có chủ quyền khác.
Bà Trần Tố Nga phát biểu trước những người biểu tình ủng hộ nạn nhân chất độc da cam/dioxin, tại Paris, ngày 30-1-2021. Ảnh: Le Monde
Dự kiến, Tòa phúc thẩm Paris sẽ đưa ra phán quyết vào ngày 22-8. Nếu tòa đưa ra phán quyết có lợi cho bà Nga, thì Tòa án Évry sẽ phải xét xử yêu cầu bồi thường thiệt hại của bà Nga. Nếu không, bên nguyên đơn sẽ tiếp tục kháng cáo lên Tòa án tối cao.
Bà Nga, sinh năm 1942 tại tỉnh Sóc Trăng, từng là phóng viên của Thông tấn xã Giải phóng, bị nhiều căn bệnh do hậu quả của chất độc da cam/dioxin. Bà nhớ rõ một buổi sáng cuối năm 1966, bà nhìn thấy một đám mây lạ hình thành trên bầu trời Củ Chi. Sau đó, khắp cơ thể bà đột nhiên bị phủ một lớp bột ướt. Khi đó, bà vẫn chưa biết bản thân đã bị nhiễm chất độc có trong thuốc diệt cỏ được quân đội Mỹ rải xuống Việt Nam.
Trong chiến tranh xâm lược Việt Nam, từ 1961 đến 1971, quân đội Mỹ đã rải hơn 80 triệu lít chất diệt cỏ, phần lớn là chất da cam/dioxin, xuống 1/4 diện tích đất tự nhiên ở miền Nam Việt Nam, gây hậu quả vô cùng nặng nề đối với con người và môi trường Việt Nam. Chất độc da cam đã hủy diệt thiên nhiên cây cỏ, hủy diệt sức khỏe con người, gây nhiều bệnh tật nặng nề, gây biến đổi gen di truyền qua mẹ hoặc bố, gây tai biến sinh sản, quái thai, dị dạng, dị tật, gây các bệnh ung thư.
Bà Trần Tố Nga đã mắc nhiều bệnh do tiếp xúc với chất độc da cam. Con gái đầu lòng của bà bị dị tật tim bẩm sinh và chỉ sống được 17 tháng. Con gái thứ hai và thứ ba đều mắc bệnh. Mãi sau này, khi có dịp tiếp xúc với các cựu chiến binh Việt Nam nhiễm chất độc da cam/dioxin cùng những người con tật nguyền của họ, bà mới ý thức được bản thân là nạn nhân của chất độc này.
Vụ kiện của bà Nga là một vụ kiện lịch sử. Thông qua vụ kiện, bạn bè quốc tế đã hiểu rõ hơn về đất nước, con người Việt Nam, về nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam, hậu quả nặng nề của chiến tranh mà nhân dân Việt Nam còn đang phải gánh chịu. Nhiều người, trong khi bày tỏ sự quan tâm, ủng hộ đối với bà Trần Tố Nga, cũng đã bày tỏ tình đoàn kết, sự ủng hộ của họ với nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam và nhân dân Việt Nam.
BẢO CHÂU (theo Le Monde)
