“Tổ chức Dương Văn Mình” được hình thành vào năm 1989, nguyên nhân là do đồng bào Mông khó khăn về kinh tế, đời sống văn hóa, tâm linh khủng hoảng, nhận thức còn nhiều hạn chế, hủ tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang gây quá tốn kém, đài phát thanh nước ngoài truyền giáo vào vùng đồng bào dân tộc Mông ở khu vực miền núi phía Bắc tuyên truyền về một tín ngưỡng, tôn giáo mới,… Từ đó Dương Văn Mình đã lôi kéo một bộ phận đong bào dân tộc Mông ở các tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên và Lào Cai tin theo và đã ỉàm thay đổi phong tục tập quán như sử dụng nhà để đồ tang lễ (nhà đòn) và đồ vật tâm linh như: con cóc, con ve, con én, cây thập giá. Tuy nhiên, những biểu tượng này không thuộc văn hóa truyền thống của dân tộc Mông.
Ngay sau khi chấp hành án phạt tù về, Dương Văn Mình tự lập ra “tín ngưỡng Dương Văn Mình” (hay “Đạo Dương Văn Mình”), có dấu hiệu “xưng Vua”, lừa đảo chiếm đoạt tiền của những người tin theo, đồng thời có những hoạt động vi phạm pháp luật, gây mất an ninh trật tự, xung đột với người muốn giữ gìn văn hóa truyền thống,…
Năm 2013, có 7528 người tin theo Dương Văn Mình đã công khai đặt ra quy ước “tổ chức đời sống người Mông đôi mới”, khuyêch trương thanh thế, lợi dụng lễ hội “Gầu Tào” của dân tộc Mông tô chức “Têt chung”, tổ chức sinh nhật Dương Văn Mình, múa hát ca ngợi Dương Văn Mình. Năm 2017 đến nay, có 8347 người tin theo, Dương Văn Mình tiếp tục tổ chức các hoạt động trên, đồng thời chỉ đạo tìm đặt tên cho tôn giáo.
Khi chính quyền tuyên truyền xóa bỏ, phá dỡ “nhà đồn”, Dương Văn Mình và số cốt cán có hành vi chống đối, xúi giục đồng bào như: không cho con em đi học, không nhận tiền hỗ trợ xóa đói giảm nghèo, lôi kéo, khiếu kiện, kích động tái dựng “nhà đòn”, chống đối quyết liệt, quay phim, chụp ảnh, truyền tải qua mạng xã hội và cung cấp cho bên ngoài sử dung, vu cáo chính sách, pháp luật của ta nhăm đòi yêu sách để được công nhân “tín ngưỡng”.
Từ việc không được Nhà nước công nhận tổ chức, một số đối tượng cổt cán đã liên hệ gặp gỡ với đại sứ quán một sỗ nước, tổ chức xã hội dân sự, giáo xứ Thái Hà đổ tìm kiếm sự giúp đỡ, đồng thời đã được đại sứ quán Đức, Mỹ quan tâm, tổ chức “ủy ban cứu người vượt biển (BPSOS)” của Nguyễn Đình Thắng ở Mỹ, tỏ chức “Mạng lưới những người bảo vệ nhân quyền (VETO)” của Vũ Quốc Dụng ở Đức móc nối, hậu thuẫn nhằm xây dụng các nhóm, có chung mục đích chống phá, lợi dụng vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tín ngưỡng, tôn giáo…
Đến nay, tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình vẫn tồn tại và phát triển bởi Dương Văn Mình đã chiếm được lòng tin của một bộ phận người Mông, từ việc đưa ra quy ước về xây dựng nếp sống mới, nhất là trong tang ma, có màu sắc tâm linh, tín ngưỡng như các đồ vật tâm linh nêu trên phù họp với cuộc sống, văn hóa của người Mông và thay thế các hủ tục lạc hậu nặng ne, tốn kém, quy định này ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện, nên được nhiều trong người trong dòng họ và đồng bào nhóm Mông trắng tin theo.
Một bộ phận quần chúng tôn sùng Dương Văn Mình bởi đã theo thì bỏ hủ tục ma chay, cưới xin nên đã có niềm tin sâu sắc, trong dòng họ luôn tôn sùng Dương Văn Mình vì đã đem lại cho họ nếp sống mới. Dương Văn Mình được các tổ chức nhân quyền phản động trong và ngoài nước hậu thuẫn đồng thời huấn luyện, dùng lý lẽ để đấu tranh với chính quyền.
Các biểu tượng như con cóc, con én, con ve, cây thập giá và “nhà đòn” do Dương Văn Mình và số cốt cán nghĩ ra là đồ vật để thực hành nghi lễ trong tang ma của “tổ chức Dương Văn Mình”, không phải là tâm linh tín ngưỡng lâu đời trong cộng đồng người Mông. Dương Văn Mình chưa từ bỏ ý đồ công khai tổ chức vì gắn liền với uy tín, lợi ích của Dương Văn Mình. Do vậy, nếu cho phép sử dụng các vật dụng nêu trên thì mặc nhiên chính quyền đã công nhận “tổ chức Dương Văn Mình”.
Bản chất của Dương Văn Mình và số đối tượng liên quan là lợi dụng mê tín, dị đoan để lừa bịp quần chúng phục vụ lợi ích cá nhân. Sau khi bị xử lý về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, Dưong Văn Mình chuyển sang lén lút tuyên truyền, lôi kéo quần chúng nhằm ra mắt cái gọi là “tín ngưỡng Dương Văn Mình, hoạt động hiện nay mang màu sắc tín ngưỡng, tôn giáo đan xen với phong tục, tập quán của người Mông và ngày càng công khai manh động với danh nghĩa là tổ chức tôn giáo trong người Mông, rất dễ bi lợi dụng, có dấu hiệu nhen nhóm hình thành tổ chức chính trị đối lập.
Từ lúc tổ chức “Dương Văn Mình” mới hình thành, các bộ, ngành và địa phương liên quan đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân đấu tranh làm rõ hoạt động mô tín dị đoan, lừa bịp, với mục đích trục lợi kinh tế. Tuyên truyền, vận động nhân dân không tin, không theo tà đạo Dương Văn Mình. Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo về đấu tranh, xử lý “tổ chức Dương Văn Mình: như Thông báo số 200/TB-VPCP ngày 24/5/2013 của Văn phòng Chính phủ; Thông báo số 289/TB-VPCP ngày 24/8/2015; Thông báo số 178/VPCP-NC ngày 19/01/2017; Thông báo số 461/TB- VPCP ngày 03/10/2017 chủ trương chung là đấu tranh xóa bỏ tổ chức Dương Văn Mình; thuyết phục, vận động đồng bào trở lại theo Đảng, theo Nhà nước; dứt khoát không công nhận tổ chức, đảm bảo thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc, tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân.
