Ngày 20/4/2021, Ban thư ký quốc tế của AI công bố một báo cáo nội bộ cho biết 8 cựu nhân viên AI ở Anh (AIUK) cáo buộc tổ chức này “có văn hóa ưu ái người da trắng với các vụ việc phân biệt chủng tộc công khai”. Những người tố cáo đưa ra một tuyên bố kêu gọi các nhân vật cấp cao loại bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc có trong tổ chức này.
Báo cáo đã ghi lại nhiều ví dụ về các nhân viên bị cáo buộc phân biệt chủng tộc sau phong trào Black Lives Matter (Mỹ), bao gồm: Sự thiên vị mang tính hệ thống với nhân viên da trắng, nhân viên da đen bị chất vấn một cách vô tội vạ và không cần lý do, nhân viên dân tộc thiểu số bị gạt ra ngoài các dự án. Thiếu nhận thức hoặc nhạy cảm với các thực hành tôn giáo dẫn đến các nhận xét và hành vi có vấn đề.
Vào tháng 6 năm ngoái, hội đồng quốc tế của AI đã gửi một email tới các nhân viên đề cập đến phong trào Black Lives Matter và nạn phân biệt chủng tộc. Dẫn chứng từ việc giết chết George Floyd, báo cáo cho rằng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc đã trở nên đáng báo động tại cơ quan nhân quyền này. Đã có sự thiên vị và thiếu nhạy cảm trong cách cư xử của một số người tại ban thư ký quốc tế.
Báo cáo nội bộ dài 46 trang của AI đã tóm tắt: “Vẻ bên ngoài của AI rất khác với mặt bên trong của nó”, đồng thời nói thêm: “sự phân biệt đối xử, phân biệt chủng tộc đã tồn tại trong tổ chức của chúng ta, chúng ta phải giải quyết sự thiên vị đối với người da trắng ở bất cứ nơi nào nó tồn tại”.
8 nhân viên của AIUK đã kêu gọi giám đốc, đội ngũ quản lý cấp cao và hội đồng quản trị từ chức, tuyên bố ban lãnh đạo “cố ý ủng hộ phân biệt chủng tộc và làm hại nhân viên có nguồn gốc dân tộc thiểu số”. Odukoya, người làm việc trong các chiến dịch và đội tổ chức cộng đồng tại AIUK, nói rằng là một phụ nữ da đen, cô ấy thường xuyên suy kiệt về tinh thần khi ở trong một môi trường “thù địch với người da đen”. “Có một nền văn hóa bảo vệ người da trắng ở đây” – cô nói. Odukoya mô tả các đồng nghiệp tại AIUK nhận xét về mái tóc của cô ấy và yêu cầu được chạm vào nó và gọi cô ấy là “cô gái da đen”. Vào năm 2019, cô đã đưa ra đơn khiếu nại liên quan đến phân biệt chủng tộc và giới tính, cáo buộc rằng cô đã bị thao túng để làm việc trên mức lương của mình mà không có thù lao chính xác. AIUK đã bác bỏ yêu cầu bồi thường nhưng đã đạt được thỏa thuận với Odukoya vào tháng 5 năm ngoái. Cô cho biết “Chúng tôi tham gia AI với hy vọng vận động chống lại các hành vi vi phạm nhân quyền nhưng thay vào đó là sự thất vọng vì nhận ra rằng tổ chức này thực chất còn giúp duy trì chúng”.
Kieran Aldred, người đã làm việc cho AIUK và hiện là người đứng đầu chính sách của tổ chức từ thiện quyền người đồng tính Stonewall, cùng với các nhân viên hiện tại khác cáo buộc rằng ban lãnh đạo của AIUK đã kỳ thị nhân viên có nguồn gốc dân tộc thiểu số. Aldred, 31 tuổi, cho rằng nhân viên người dân tộc thiểu số bị phân biệt trong việc thăng chức, tang lương. Ông nói “Làm việc cho AIUK đã phá hủy sự tự tin của tôi. Tôi không nghĩ rằng mình đủ kỹ năng để làm công việc của mình, đến mức bất kỳ tổ chức nào thuê tôi, chưa nói đến việc thăng chức cho tôi, tôi đã bị trầm cảm và lo lắng liên tục”.
Kate Allen, giám đốc AIUKnói rằng đây là những lo ngại nghiêm trọng và đầy thách thức và cam kết các cáo buộc về phân biệt đối xử sẽ được xem xét và điều tra một cách nghiêm túc. “Chúng tôi biết sự hiện hữu của nạn phân biệt chủng tộc ở Vương quốc Anh nói chung và ở AI nói riêng. Chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi phải thay đổi để trở nên tốt hơn”.
Rõ ràng, ngay chính tại trụ sở AI, đã và đang tồn tại những vấn đề nghiêm trọng nhất của nhân quyền. Làm sao có thể bảo vệ được người khác trong khi chính môi trường của AI đã tạo ra vô vàn những bất cập. Nên chăng, trước khi “cứu rỗi” người khác, AI hãy nghiêm túc nhìn nhận và cải tổ lại bản thân, để mình trở nên tốt đẹp hơn đã.
Trần Hoàng Chinh
Nguồn: Diễn đàn Dân chủ
