Lời tựa:
Lại nhớ về sự kiện Đồng Tâm, một vị đại biểu quốc hội đứng trước nghị trường phát biểu: “Tôi đã chứng kiến cảnh người dân và những người bị giữ chia tay nhau nên tôi biết. Tuy nhiên, tôi không biết đến bây giờ Hà Nội đã thanh toán tiền cơm cho họ chưa, dân bỏ tiền túi ra nuôi dưỡng anh em, nói là con cháu ở nhà còn không được như thế. Vậy mà chúng ta xử lý thế nào?”. Ấy là khi anh đại biểu nọ nói về việc các chiến sĩ công an chấp nhận để” nhân dân” giữ tại Đồng Tâm năm 2017. Mà nhóm người “nhân dân” ấy là của riêng cha con ông Lê Đình Kình.
Và vị đại biểu ấy sau đó “vi hành” xuống tận thôn Hoành xã Đồng Tâm. Khổ! Thay vì tổ chức gặp hết nhân dân Đồng Tâm, ông lại chỉ gặp “nhân dân” của ông Kình và có những tuyên bố thuộc dạng trời long đất lở để bảo vệ đám khủng bố, trở thành thần tượng của rất nhiều người, trong đó có cộng đồng mạng xã hội và các nhà dân chủ cuội.
Gần đây nhất là trường hợp của ông Đoàn Ngọc Hải trước đây xuống đường dọn vỉa hè cả tháng trời được cũng được đám đông trên mạng xã hội tung hô (Mà thực ra đó không phải là việc của một người ở vị trí như ông ấy). Rồi cho đến việc ông đi làm từ thiện, ông làm hình ảnh cá nhân, và có những phát ngôn chê trách chính quyền, đòi lại xèn ở Nam Trà My và Châu Đốc, đòi xử lý này nọ khi chưa tỏ tường ất giáp làm cho một bộ phận cộng đồng mạng say sưa…
Những ví dụ đơn giản nhất để các bạn hiểu thế nào là chủ nghĩa dân túy! Nói một cách ngắn gọn: CHỦ NGHĨA DÂN TÚY TỨC LÀ HÀNH ĐỘNG CỦA MỘT NGƯỜI LÀM CHO MỘT BỘ PHẬN NGƯỜI DÂN SAY SƯA! (túy tức là say).
Quý vị thân mến!
Có thể nhận diện chủ nghĩa dân túy trên hai phương diện về phát ngôn và hành động.
Về phát ngôn, những người theo chủ nghĩa dân túy thường đòi xét lại những nguyên lý xây dựng Đảng, đòi đa nguyên, đa Đảng; từ bỏ con đường xã hội chủ nghĩa, xuyên tạc, phủ nhận lịch sử, phủ nhận công lao với đất nước của các thế hệ đi trước; lợi dụng những vấn đề nhạy cảm, vấn đề nóng, các tiêu cực trong bộ máy, các tệ nạn xã hội mà xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước. Những người này chỉ được cái “nói hay, cày dở”, diễn thuyết giỏi để lấy lòng dân, nhưng không có những hành động, việc làm vì dân như đã nói.
Về hành động: Chủ nghĩa dân túy được thể hiện ở những người biết khai thác, sử dụng sức mạnh của các phương tiện truyền thông, của mạng xã hội để quảng bá, đánh bóng tên tuổi của mình thông qua một số hành động, việc làm nào đó, hay hành xử theo kiểu “của người phúc ta”, “lấy của làng làm lệnh”. Đặc biệt, họ biết chọn thời điểm để toả sáng, ra tay nghĩa hiệp và sử dụng hành động, việc làm của mình để tạo sự đồng cảm, từng bước tạo sức ảnh hưởng đến dư luận và nhân dân.
Trong chiến thuật: Đây là một chế độ chính trị theo đuổi những chính sách được dân chúng ủng hộ trong ngắn hạn nhưng không bền vững trong dài hạn; thường là những chính sách xã hội. Có thể lấy ví dụ là những chính sách trợ giá hàng hóa, trả tiền hưu bổng hậu hĩ hoặc miễn phí chăm sóc y tế.
Nhiều chế độ dân túy không coi “nhân dân” là toàn bộ dân số mà thay vì vậy chỉ có một số nhóm sắc tộc hoặc chủng tộc được coi là nhân dân “thực thụ”. Việc ông đại biểu quốc hội khi” vi hành” thay vì tiếp xúc và lắng nghe tiếng nói của toàn bộ nhân dân Đồng Tâm, lại chỉ nghe và ủng hộ hành động của cha con ông Kình, là biểu hiện cho việc này! Để rồi sau những hành động khủng bố đổ xăng đốt công an của cha con nhà Kình tháng 01/2020, may là ông biết hồi 2017 anh chỉ lỡ mồm, nên đành im hơi lặng tiếng.
Các nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân túy có khuynh hướng phát triển chung quanh họ hiện tượng sùng bái cá nhân; tuyên bố họ được giao sứ mệnh nắm giữ quyền lực, không phụ thuộc vào các thiết chế như đảng phái chính trị. Họ cố gắng phát triển một mối quan hệ trực tiếp, không qua trung gian, với “nhân dân” mà họ tự xưng là người đại diện, hướng những niềm hy vọng và nỗi sợ hãi của người dân vào một hành động tức thời. Chủ nghĩa dân túy kiểu này thường đi đôi với việc lên án toàn bộ giới tinh hoa hiện tồn – những người đã đầu tư vào các thiết chế hiện hữu. Những phát ngôn mang tính chất hổ báo của Trump (nhưng thường nói không đi với làm) của Trump là một biểu hiện cho việc này.
Cách tiếp cận mang tính cá nhân đối với quyền lãnh đạo chính là cái đã làm cho những người dân túy trở thành mối đe dọa đối với các thiết chế dân chủ. Các nền dân chủ tự do hiện đại được xây dựng chung quanh sự chia sẻ quyền lực, trong đó tòa án, liên bang, lập pháp và truyền thông tự do giữ vai trò kiểm soát quyền lực hành pháp. Tất cả những thiết chế này đều có tiềm năng trở thành vật cản trở khả năng của nhà lãnh đạo dân túy đạt tới các mục tiêu của ông ta/bà ta; và do đó chúng trở thành những mục tiêu tấn công trực tiếp. Bản chất cá nhân của chủ nghĩa dân túy do vậy làm cho nó trở thành mối đe dọa đối với các thiết chế tự do.
Anh em cõi mạng thân mến!
Trên đây là những gì tôi cố gắng chắt lọc theo hướng dễ hiểu nhất cho anh em. Túm voáy lại, mấu chốt của chủ nghĩa dân túy chỉ là đanh giá cao vai trò lợi ích và hình ảnh cá nhân mà quên đi quyết định lợi ích tập thể. Việc một bộ phận người dân chỉ thấy được những việc làm được cho nghĩa hiệp của vài cá nhân, rồi nhảy vào chê nhà nước hay chính quyền không lo được cho dân như ông nọ bà kia, cũng là biểu hiện của dân túy!
Trong một khuôn khổ nào đó, bài viết hy vọng sẽ giúp được anh em nhận diện nhanh được các biểu hiện dân túy trong cuộc sống và trên mạng xã hội, để đấu tranh lại các biểu hiện này!
Nguồn: Long “Chính ủi”
Nguồn: Facebook Nguyễn Thị Lý
