Tuần qua, cơ quan công an đã bước đầu điều tra, xử lý hoạt động tin sai sự thật của Đặng Như Quỳnh, kẻ đã tung hàng trăm tin tức giả, sai sự thật, bịa đặt trên mạng xã hội. Cụ thể, bản tin ngày 27/03/2020 của truyền hình An ninh TV có đoạn:
“Từ tháng 02/2020 đến nay, Đặng Như Quỳnh đã trực tiếp đăng tải gần 300 bài viết liên quan đến tình hình dịch bệnh Covid 19 tại nhiều địa phương trên cả nước. Trung bình mỗi bài viết có từ vài trăm đến hàng nghìn lượt chia sẻ, bình luận, trở thành điểm nóng, nguồn phát tán thông tin thất thiệt thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận trên mạng xã hội thời gian qua.
Tại cơ quan an ninh, Đặng Như Quỳnh khai nhận được tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn gửi đến. Sau đó, Quỳnh chỉnh sửa, lồng ghép quan điểm cá nhân tạo thành nhiều tin chưa được kiểm chứng. Trong đó, một số văn bản của cơ quan chức năng khi chưa công bố về thông tin bệnh nhân nhiễm Covid -19 hoặc cần đưa vào diện cách ly được Đặng Như Quỳnh đăng tải đã ảnh hưởng đến công tác chủ động phòng chống dịch bệnh tại một số địa phương, gây tâm lý hoang mang, khiến người dân phải sơ tán, chuyển chỗ ở, tích trữ lương thực làm mất an ninh trật tự trên địa bàn”.
Ít ai biết rằng, từ tháng 09/2019, Đặng Như Quỳnh và Đường Văn Thái (kẻ cầm đầu hàng loạt nhóm “đấu tranh dân chủ trên mạng như “Lều của đầy tớ”, “Báo sạch”…) hợp tác với nhua tung lên mạng hầu hết các tin đồn ác ý trong vụ Gateway. Để tìm hiểu thêm về động cơ, cách thức tung tin của Quỳnh, chúng ta hãy thử liệt kê một số thông tin sai mà Quỳnh đã phát tán nhưng chưa bị xóa:
| Thông tin | Phản bác | Tính chất |
| _ Ngày 20 và 22/03, Đặng Như Quỳnh viết rằng nhà máy Samsung Thái Nguyên đang che giấu việc nhân viên Phạm Văn Hưng có biểu hiện nhiễm nCoV, khi họ không thông báo sự việc với chính quyền địa phương, chỉ “âm thầm” ép anh Hưng “về nhà để theo dõi”.
_ Quỳnh cũng hô hoán rằng việc này đang đe dọa “tính mạng hàng trăm nghìn công nhân và gia đình”, khiến gia đình nhiều công nhân hoảng sợ. |
_ Ngay ngày 22/02, trong comment dưới bài viết của Quỳnh, một nhân viên Samsung dùng nick Bách Nhật đã đăng báo cáo của UBND thị xã về trường hợp Phạm Văn Hưng, đề ngày 01/02. Báo cáo cho biết anh Hưng đã tự cách ly theo hướng dẫn của trạm y tế, và đã khỏe mạnh bình thường vào ngày 01/02. Bách Nhật cũng cho biết anh Hưng đã đi làm trở lại. Như vậy, Quỳnh đã đưa tin sai.
_ Dù Quỳnh đã trả lời dưới comment của Bách Nhật, Quỳnh không xóa tin đồn, đính chính với độc giả và xin lỗi Samsung. Chi tiết này cho thấy Quỳnh cố tình tung tin sai lệch. |
* Dạng sai lệch:_ Cắt xén thông tin để lừa dối.
* Mức độ cố ý: _ Cố ý làm sai thông tin. _ Cố ý gây hại.
* Động cơ tung tin: _ Động cơ kinh tế: Nguồn tin có dấu hiệu cố ý đánh vào uy tín doanh nghiệp. _ Động cơ tâm lý: Quỳnh muốn có danh tiếng, muốn được cộng đồng công nhận là người thạo tin, vì dân vì nước.
* Tính tổ chức: _ Mạng lưới, trong đó Đặng Như Quỳnh chỉ giữ vai trò xuất bản tin. Chủ mưu và nguồn tin chưa được xác định. |
| _ Ngày 21/02, Đặng Như Quỳnh viết bài ám chỉ rằng lãnh đạo huyệnYên Phong, Bắc Ninh đang che giấu tình hình bệnh của nhân viên Samsung Bắc Ninh tên Xuân (người tự cách ly từ ngày 17/02 do có biểu hiện sốt cao, khó thở và ho sau khi tiếp xúc với ca nhiễm thứ 9). Bằng chứng là lãnh đạo huyện Yên Phong nói cơ sở y tế đã lấy máu bệnh nhân để xét nghiệm (trong khi thực ra phải lấy mẫu dịch ở đường hô hấp để xét nghiệm). | _ Quỳnh không có đủ bằng chứng để khẳng định rằng nhân viên Xuân nhiễm bệnh. Bởi một mặt, lãnh đạo huyện Yên Phong có thể nói nhầm vì thiếu kiến thức y tế. Mặt khác, từ thời điểm đó đến nay, tại Bắc Ninh không xuất hiện ca nhiễm. | * Dạng sai lệch:_ Thông tin đúng, bối cảnh sai, khiến người đọc hiểu sai về câu chuyện.
* Mức độ cố ý: _ Cố ý làm sai thông tin. _ Cố ý gây hại.
* Động cơ tung tin: _ Như trên.
* Tính tổ chức: _ Như trên. |
| _ Ngày 09/03, Đặng Như Quỳnh viết rằng “Tầng 38 tòa nhà HH1A khu siêu chung cư của anh Thản đang được cách ly”. | _ Sự kiện này không có thật. | * Dạng sai lệch:_ Bịa đặt
* Mức độ cố ý: _ Cố ý làm sai thông tin (Mức độ đồng lõa. Nguồn tin bịa đặt, Quỳnh không kiểm chứng trước khi đăng tải). _ Cố ý gây hại.
* Động cơ tung tin: _ Như trên.
* Tính tổ chức: _ Như trên. |
| _ Ngày 13/03, Đặng Như Quỳnh viết rằng Nhà nước đang “biệt đãi” Samsung, khi cho các kỹ sư Samsung vào Việt Nam mà không phải cách ly 14 ngày. | _ Ngay trong ngày 13/03, báo chí chính thống đã thông tin rằng chỉ những kỹ sư Samsung có báo cáo kiểm tra y tế để chứng minh rằng mình không nhiễm nCoV mới được nhập cảnh. Dù được miễn cách ly bắt buộc, số kỹ sư này vẫn phải làm việc trong một tòa nhà riêng biệt để tránh tiếp xúc với người lao động._ Tuy nhiên, Quỳnh không xóa cáo buộc, đính chính và xin lỗi độc giả sau khi báo chí đăng những thông tin vừa kể. | * Dạng sai lệch:_ Thông tin đúng, bối cảnh sai, khiến người đọc hiểu sai về câu chuyện.
* Mức độ cố ý: _ Cố ý làm sai thông tin. _ Cố ý gây hại.
* Động cơ tung tin: _ Như trên.
* Tính tổ chức: _ Như trên. |
| _ Ngày 22/03, Đặng Như Quỳnh viết rằng Nhà nước sắp công bố nhiều ca nhiễm ở Bắc Ninh, Bắc Ninh đã thành “nguyên ổ” dịch, ở bệnh viện tỉnh Bắc Ninh đang có diễn biến liên quan đến vấn đề đó… Việc này khiến nhiều người dân địa phương rơi vào tình trạng hoảng loạn. | _ Những diễn biến và dự đoán mà Quỳnh đề cập đã không xảy ra._ Tuy nhiên, sau đó Quỳnh không xóa bài, đính chính và xin lỗi độc giả. | * Dạng sai lệch:_ Bịa đặt
* Mức độ cố ý: _ Cố ý làm sai thông tin (Mức độ đồng lõa. Nguồn tin bịa đặt, Quỳnh không kiểm chứng trước khi đăng tải). _ Cố ý gây hại.
* Động cơ tung tin: _ Như trên.
* Tính tổ chức: _ Như trên. |
Các thông tin trên, cùng việc Đặng Như Quỳnh từng tung tin sai sự thật rằng lái xe Võ Quý Phiến của vụ Gateway đã tử vong, cho phép rút ra 3 nhận định:
Thứ nhất, qua việc Quỳnh tung tin sai về Samsung tổng cộng 4 lần chỉ trong 2 tháng, và lờ đi thông tin phản bác từ phía Samsung và báo chí chính thống, có thể thấy Quỳnh cố tình đưa tin sai để tấn công uy tín doanh nghiệp này.
Thứ hai, vì Quỳnh tung tin sai lặp đi lặp lại, và các thông tin sai đã được ghi nhận đều có liên quan đến uy tín của doanh nghiệp, nên xem xét khả năng Quỳnh nằm trong một đường dây chuyên tung tin (cả giả lẫn thật) để đánh vào uy tín các doanh nghiệp, nhằm đổi lấy lợi ích kinh tế.
Thứ ba, cơ quan công an nên điều tra khả năng Đặng Như Quỳnh cộng tác với Đường Văn Thái có tính tổ chức hay không vì đây là hai kẻ cùng tung ra 2 nguồn tin giả quan trọng nhất trong vụ Gateway, là 2 người nằm trong cùng một đường dây tung tin. Cụ thể, sau khi Quỳnh phải nộp phạt, ngày 27/03, Thái đề cập đến Quỳnh trong một post có nội dung như sau:
“TRÁNH CHÓ CẮN Về tình hình dịch #ChinaVirus đang bị kiểm soát thông tin rất chặt trên mạng. Chính vì vậy mong anh chị có thông tin nhạy cảm đừng làm người hùng đăng đàn tránh “chó cắn”. Quý anh chị cứ ibox gửi thông tin, hình ảnh cho Thái sẽ cập nhật rồi quý anh chị và mọi người cùng chia sẻ. Đây là một lời khuyên mong mọi người hãy cẩn trọng khi đăng tin kẻo bị chó cắn mất tiền P/s: đây là một chó cắn trộm bạn tôi vừa hôm nay”.
Đặng Như Quỳnh và Đường Văn Thái có thể lộng hành là vì nhiều người dùng mạng xã hội không biết cách sàng lọc, xử lý thông tin. Chúng ta cần tự trang bị kỹ năng này cho mình, để không trở thành nạn nhân hoặc người đồng lõa của những kẻ chuyên tung tin tức sai lệch.
Võ Khánh Linh
Nguồn: Diễn đàn Dân chủ
