Sau vụ nổ súng, trấn áp băng nhóm Đồng thuận ở Đồng Tâm; đã có 2 nhóm người thực hiện hoạt động chất vấn, đưa yêu sách về vụ việc; là Diễn đàn Xã hội Dân sự và Luật khoa Tạp chí.
Cụ thể, trưa 09/01/2019, Diễn đàn Xã hội Dân sự và các tổ chức liên quan đưa ra một văn bản soạn vội, mang tên “Tuyên bố Đồng Tâm 09/01/2020”. Đến ngày 10/01/2020, họ sửa lại văn bản, bổ sung thông tin, yêu sách mới, và đổi tên văn bản thành “Tuyên bố chính thức về vụ Đồng Tâm của 14 tổ chức và 269 cá nhân – Tuyên bố Đồng Tâm 10/01/2020”.
Ngày 11/01, Luật khoa Tạp chí đăng một “Bản câu hỏi phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm xung quanh vụ tấn công ở Đồng Tâm”, và nói sẽ gửi văn bản đến Bộ trưởng Lâm qua đường bưu điện.
Các câu hỏi và yêu sách của 2 nhóm vừa kể xoay quanh 4 vấn đề – là (1) Sự thật về vụ nổ súng hôm 09/01 ở xã Đồng Tâm; (2) Quyền Sở hữu Đất; (3) Quyền Tự do Ngôn luận; (4) Hướng giải quyết vụ việc. Nội dung chính như sau:
| Vấn đề | Câu hỏi & yêu sách |
| Sự thật về vụ nổ súng hôm 09/01 ở xã Đồng Tâm | * Diễn đàn Xã hội Dân sự: _ “Câu hỏi 2: Tường rào sân bay Miếu Môn nằm xa khu dân cư, sự phá rối không thể xảy ra trong khu dân cư, như vậy qui tội cho một số phần tử gây rối có phải là vô căn cứ, là lý do bịa đặt để che đậy hành vi bất minh?” _ “Yêu sách 3: Lập tức điều tra một cách khách quan trung thực về sự thật xung quanh vụ đổ máu ngày 9/1 ở Đồng Tâm, có sự tham dự của báo chí, giới luật gia, các nhân sĩ và tổ chức dân sự độc lập. (…)”. * Luật khoa Tạp chí: _ Đòi hỏi 1 bản tường trình chi tiết và đầy đủ về các diễn biến hôm 09/1/2020 ở xã Đồng Tâm, thông qua việc đặt 14 câu hỏi. _ “1. Công bố các hồ sơ pháp lý xung quanh mảnh đất 59 hecta (mà người Đồng Tâm gọi là “cánh đồng Sênh”).” _ “2. Công bố hồ sơ dự án “sân bay Miếu Môn” qua các giai đoạn.” _ “3. Công bố văn bản quyết định tiến hành vụ “cưỡng chế” đêm 09/01/2020.” |
| Quyền sở hữu đất | * Diễn đàn Xã hội Dân sự: _ “Yêu sách 6: Vấn đề đất đai gây bao đau thương oan khuất từ 1954 đến nay trên khắp nước Việt Nam phải được thay đổi từ gốc rễ, ở Hiến pháp và Luật Đất đai, phải trả lại quyền Tư hữu đất đai cho mọi người dân Việt Nam.” _ “Yêu sách 4: (…) Không hình sự hóa trong việc giải quyết dân sự về đất đai.” _ “Yêu sách 5: Khởi tố ngay những kẻ chủ mưu, kẻ thừa hành trong việc biến đất của người dân Đồng Tâm thành đất của một nhóm lợi ích giả danh nhà nước, che đậy bằng ngôn từ lừa dân “đất quốc phòng”. * Luật khoa Tạp chí: (không đề cập) |
| Quyền tự do ngôn luận | * Diễn đàn Xã hội Dân sự: _ “Yêu sách 4: Giải quyết công khai minh bạch toàn bộ vụ việc đất đai Đồng Tâm, thông qua trình tự pháp luật dân sự, và phải có các tổ chức Xã hội Dân sự Độc lập, người dân và báo chí trong nước, quốc tế tự do tìm hiểu, chứng kiến mọi ngóc ngách của vấn đề và quá trình giải quyết. (…)” * Luật khoa Tạp chí: _ “1. Có hay không việc Bộ Công an ngăn chặn báo chí tác nghiệp tại hiện trường cũng như kiểm soát việc đưa tin của báo chí?” _ “2. Những cơ quan báo chí nào “được phép” tiếp cận hiện trường và tác nghiệp?” _ “3. Có những tiêu chuẩn nào để một cơ quan báo chí được tiếp cận hiện trường và tác nghiệp?” _ “4. Cơ quan nào là đơn vị xét duyệt và cấp phép? Căn cứ pháp lý cho việc này?” _ “5. Thông tin dày đặc trên các trang mạng “Cảnh Sát Cơ Động”, “PK-KQ Channel”, “Hội Đồng Hương Hà Tĩnh”… theo hướng buộc tội dân Đồng Tâm “khủng bố”, “giết người”, “tàng trữ vũ khí”, “chống người thi hành công vụ”, “phản quốc”. Xin cho biết Bộ Công an có cung cấp thông tin cho các trang mạng trên hay không? Quan điểm của họ có phải quan điểm chính thức của Bộ Công an không?” _ “6. Cho đến giờ phút này (16:50 ngày 11/01/2020), theo nguồn tin của chúng tôi, khu vực xã Đồng Tâm vẫn bị cơ quan chức năng bố trí lực lượng bao vây, canh phòng cẩn mật, đặt trong tình trạng nội bất xuất ngoại bất nhập. Vì sao?” |
| Hướng giải quyết vụ việc | * Diễn đàn Xã hội Dân sự: _ “Yêu sách 1: Chấm dứt ngay việc dùng lực lượng vũ trang (quân đội, công an, các lực lượng khác) dùng bạo lực dưới mọi hình thức trong việc giải quyết vấn đề đất đai với nhân dân Đồng Tâm cũng như với nhân dân tất cả các địa phương ở Việt Nam.” _ “Yêu sách 3: Khởi tố vụ án không chỉ đối với những người dân bị coi là chống đối, mà cả với những người ra mệnh lệnh, chỉ đạo, chỉ huy lực lượng vũ trang xông vào khu dân cư trong đêm tối một cách bất minh vì đó là nguyên nhân buộc người dân chống đối.” * Luật khoa Tạp chí: (ngoài việc yêu cầu công khai thông tin, không có đòi hỏi khác) |
Qua bảng trên, có thể thấy các đòi hỏi của Diễn đàn Xã hội Dân sự thiên về vấn đề quyền sở hữu đất, trong khi các đòi hỏi của Luật khoa Tạp chí thiên về vấn đề quyền tự do báo chí, minh bạch thông tin và trách nhiệm giải trình. Diễn đàn Xã hội Dân sự đưa ra 3 yêu sách mà hệ thống khó đáp ứng, là (1) công nhận quyền sở hữu tư nhân đối với đất đai, (2) “mở một ủy ban đặc biệt để điều tra vụ việc, (3) truy tố những người có sai phạm trong quá trình tranh chấp đất đai và vụ nổ súng ngày 09/01; trong khi Luật khoa Tạp chí chỉ căn cứ vào pháp luật hiện hành.
Ngoài ra, lời kêu gọi ký tên “Những người ủng hộ nạn nhân Đồng Tâm”, do một người trong nước giấu tên soạn, cũng đưa ra 3 yêu sách tương tự của Diễn đàn Xã hội Dân sự.
Sau khi xem xét vấn đề, chúng tôi xin đưa ra 4 ý kiến, ứng với 4 cụm câu hỏi/yêu sách mà Diễn đàn Xã hội Dân sự và Luật khoa Tạp chí đưa lên dư luận.
Thứ nhất, về vấn đề công bố thông tin, sáng 14/01/2020, Bộ Công an đã cung cấp cho lãnh đạo các cơ quan báo chí một số thông tin chi tiết về vụ nổ súng ở xã Đồng Tâm.
Dư luận có thể căn cứ vào phần tường thuật này để tiếp tục trao đổi, làm rõ sự thật về vụ việc:
Cần lưu ý rằng phần tường thuật của Bộ Công an khớp với lời kể của một đối tượng bạo động vào ngày 04/01. Theo đó, khi lực lượng chức năng chuẩn bị xây tường rào bao quanh khu sân bay Miếu Môn, nhóm bạo động đã đánh kẻng, đổ người mang vũ khí ra chặn, đe dọa rằng họ biến khu đất “thành bãi chiến trường đẫm máu”:
Thứ hai, về vấn đề quyền sở hữu đất đai, cần lưu ý rằng quyền này không giúp ích gì cho nhóm bạo động của ông Lê Đình Kình. Nếu đọc lại kết luận của Thanh tra Tp. Hà Nội và kết luận rà soát của Thanh tra Chính phủ, để nhìn toàn bộ quá trình chuyển nhượng quyền sử dụng khu đất sân bay Miếu Môn; bạn sẽ thấy giấy chứng minh quyền sử dụng đất của nhóm bạo động là không có giá trị pháp lý, do được cấp sai quy định. Các quan chức năng chịu trách nhiệm về số giấy tờ này đã bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Vì vậy, ngay cả trong trường hợp Việt Nam công nhận quyền sở hữu tư nhân đối với đất đai trước khi vụ việc diễn ra, quyền này cũng không giúp ích gì cho nhóm bạo động.
Thứ ba, về vấn đề quyền tự do báo chí; nếu Luật khoa Tạp chí đọc kỹ các Điều 9, 14, 17, 18, 25, 26, 27, 38 của Luật Báo chí 2016 trước khi viết bài; họ sẽ thấy các câu hỏi số 1, 2, 3, 4, 6 của họ là không cần thiết:
Thứ tư, về hướng giải quyết vụ việc, Diễn đàn Xã hội Dân sự nên lưu ý rằng cảnh sát đã chỉ sử dụng vũ lực và thâm nhập vào tư gia sau khi bị nhóm bạo động tấn công bằng những vũ khí bất hợp pháp. Vì vậy, nếu không đưa ra được thêm bằng chứng và lập luận, Diễn đàn xã hội dân sự không thể khẳng định rằng đây là trường hợp cảnh sát “dùng bạo lực để giải quyết vấn đề đất đai”, hoặc các quyết định của cảnh sát không phù hợp với pháp luật.
Nguồn: Loa phường
