Đổi mới sáng tạo cách trọng dụng con người

Bộ Khoa học và Công nghệ tiền thân là Ủy ban Khoa học Nhà nước, được thành lập năm 1959. Sau 60 năm, Bộ đã có những đóng góp thiết thực vào phát triển kinh tế – xã hội đất nước, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân và củng cố quốc phòng, an ninh.
Đến nay, cả nước có gần 173.000 cán bộ tham gia hoạt động nghiên cứu và phát triển. Cả nước có nhiều vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và khu công nghệ thông tin tập trung.
Riêng 3 khu công nghệ cao quốc gia là Hòa Lạc, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã thu hút hàng trăm dự án đầu tư với số vốn hàng chục tỷ USD. Hạ tầng thông tin khoa học công nghệ ngày càng hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu tra cứu thông tin phục vụ công tác quản lý và nghiên cứu, ứng dụng kết quả khoa học công nghệ.
Hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và phát triển thị trường công nghệ được triển khai thường xuyên. Nhiều tập đoàn lớn, công ty công nghệ hàng đầu thế giới như Samsung, Intel, Nidec… đã đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao tại Việt Nam.
Trong những năm gần đây, Việt Nam liên tục tăng vượt bậc trong bảng xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, năm nay đã xếp thứ 42 trong số 129 quốc gia, đứng thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á.

Tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho Bộ Khoa học và Công nghệ, đồng thời đánh giá, suốt 60 năm qua, các thế hệ cán bộ của Bộ luôn làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng, Nhà nước trong việc ban hành và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật, thúc đẩy nền khoa học công nghệ nước nhà phát triển, kể cả trong hai cuộc kháng chiến và từ khi thống nhất đất nước đến nay.
Nhấn mạnh Đảng, Nhà nước luôn quan tâm phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, Thủ tướng đánh giá, công tác quản lý nhà nước về khoa học công nghệ từng bước được đổi mới phù hợp và hiệu quả hơn, đã tách chức năng quản lý Nhà nước với quản lý hoạt động sự nghiệp, thực hiện cơ chế tuyển chọn đặt hàng, khoán chi đối với nhiệm vụ khoa học và công nghệ…
Nguồn lực tài chính từ xã hội và doanh nghiệp cho khoa học và công nghệ tăng nhanh. Nhà nước đảm bảo 2% tổng chi ngân sách cho khoa học và công nghệ. Tỷ trọng đầu tư Nhà nước và doanh nghiệp được cải thiện theo chiều hướng tích cực, hiện nay là 52/48 so với tỷ lệ 70/30 của hơn 5 năm trước. Hệ thống các tổ chức khoa học công nghệ phát triển mạnh. Đến nay cả nước đã có hơn 4.000 tổ chức khoa học và công nghệ thuộc mọi thành phần kinh tế.
Nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong phát triển đất nước giai đoạn hiện nay, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, ngày nay, Việt Nam đang ở bước ngoặt quan trọng trong tiến trình phát triển. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng khoa học và công nghệ mới là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình, đạt tăng trưởng kinh tế cao, vươn lên sự thịnh vượng của quốc gia, của dân tộc.
“Thực tiễn cho thấy nhiều nước giàu tài nguyên, ngược lại có những nước không có tài nguyên, nhưng vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế cao. Yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt đó chính là khoa học và công nghệ. Nhân loại ngày càng khan hiếm tài nguyên tự nhiên để khai thác. Việt Nam cũng vậy, nhưng chúng ta lại có thứ tài nguyên vô tận, đó chính là chất xám, là sự sáng tạo của con người, của chính tiềm năng trong mỗi chúng ta” – Thủ tướng khẳng định.
Thủ tướng cũng cho biết, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam những năm gần đây đang đi đúng hướng và tích cực, trong đó, khoa học công nghệ đóng góp quan trọng vào chất lượng tăng trưởng.
Nhấn mạnh chúng ta đang đang xây dựng chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 với khát vọng đưa đất nước ta phát triển thịnh vượng, Thủ tướng cho rằng, hơn bao giờ hết, chúng ta phải tiếp tục đổi mới tư duy cũng như hành động một cách quyết liệt nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là phát huy mạnh mẽ nguồn vốn trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam.
Theo đó, cần phải có một bước chuyển đổi về mặt chiến lược để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển, khởi nghiệp sáng tạo, ứng dụng kết hợp với phát triển công nghệ trong một số ngành, lĩnh vực mới có thế mạnh. Cần phải xác định khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là nền tảng thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững của đất nước, là lực lượng sản xuất trực tiếp, là động lực chính của mô hình phát triển kinh tế – xã hội và phải làm tốt hơn nữa sự phối hợp giữa Nhà nước và xã hội trong việc phát triển khoa học công nghệ.
Kết hợp tốt hơn giữa nội lực và ngoại lực trong phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là yêu cầu, trọng trách to lớn đối với Bộ Khoa học và Công nghệ và đội ngũ cán bộ quản lý và cán bộ nghiên cứu khoa học và công nghệ.
Theo đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ cần đề xuất cơ chế, chính sách vượt trội để tạo ra sự đột phá trong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp, dịch vụ công. Mục tiêu là lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.
Cùng với đó là phát huy vai trò, tạo cơ chế, chính sách thuận lợi cho các trường đại học, viện nghiên cứu. Tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo. Đổi mới căn bản cơ chế quản lý ngân sách chi cho khoa học công nghệ; thực hiện cơ chế nhà nước đặt hàng nghiên cứu các đề tài khoa học công nghệ.
Thủ tướng cũng nhấn mạnh tới đổi mới chính sách sử dụng và trọng dụng cán bộ khoa học công nghệ, phát triển mạng lưới kết nối nhân tài Việt Nam, trong đó có khoảng 300.000 chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài, chủ yếu là các nước công nghiệp phát triển. Đây là nguồn lực vô cùng quý giá, là cầu nối giúp nước ta tiến nhanh trong bản đồ đổi mới sáng tạo của thế giới, nếu chúng ta biết cách huy động.
Thủ tướng cũng nhắc nhở cán bộ khoa học công nghệ cần ghi nhớ lời dạy của Bác Hồ, đó là: khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ cho quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải tiến đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi.

Trước khi dự buổi lễ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã cắt băng khai trương Triển lãm thành tựu 60 năm ngành Khoa học và Công nghệ. Triển lãm gồm 55 gian hàng của các doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp, tổ chức khoa học và công nghệ tiêu biểu, có nhiều thành tích trong hoạt động khoa học công nghệ, có sản phẩm, dịch vụ đã được ứng dụng thành công trong thực tiễn.
Vũ Dũng/VOV