Là người đứng trên bục giảng, tôi tin rằng rất nhiều thầy cô cũng như tôi, thật sự cần những chỉ dẫn ứng xử để không phải rơi vào lúng túng, sai phạm trong những va chạm với học trò.
Những ngày gần đây, dư luận rất thất vọng, bức xúc trước vụ thầy giáo ở Bắc Giang sờ soạng học sinh nhưng cơ quan chức năng lại xác định chưa phải hành vi dâm ô.
Vụ việc này khiến chúng ta thêm một lần nữa phải nhìn nhận lại những khoảng trống trong cơ chế bảo vệ trẻ em trước những hành vi xâm hại. Chúng ta có đầy đủ các biện pháp nhưng dường như không có biện pháp nào đầy đủ.
Luật nhiều nhưng thực thi chẳng bao nhiêu
Trước tiên, trong hệ thống luật pháp hiện hành có vô số quy định để bảo vệ trẻ em, nhưng phần nhiều các quy định vẫn mang tính chung chung và gây tranh cãi mỗi khi áp dụng.
Vụ việc tại Bắc Giang vừa qua thể hiện rõ sự hạn chế và bất lực của luật pháp. Trong khi dư luận, các chuyên gia pháp lý khẳng định hành vi sờ mông, sờ đùi học sinh của một ông thầy là dâm ô; cơ quan công quyền địa phương lại cho rằng đó là cách bày tỏ yêu thương hay một trò đùa vui.
Sự khác nhau về quan điểm pháp lý là thường tình, nhưng đặt trong bối cảnh vụ việc này, nó lại trở nên bất thường. Rõ ràng, luật pháp hiện hành vẫn đang thiếu những nguyên tắc pháp lý lẫn quy định cụ thể để xác định các hành vi xâm hại tình dục trẻ em.
Chúng ta chưa có những biện pháp chống xâm hại tình dục trẻ em thực sự hiệu quả. Ảnh minh họa
Bên cạnh đó, các nhà làm luật vẫn chưa xây dựng được một quy trình tố tụng riêng biệt cho các vụ án ấu dâm. Chính vì vậy, song song với quá trình truy cứu trách nhiệm tội phạm là quá trình dày vò, làm tổn thương những đứa trẻ là người bị hại. Các vụ án về ấu dâm luôn nhạy cảm và phức tạp, cần một quy trình tố tụng riêng biệt có tính toán đến việc bảo vệ bí mật danh tính, danh dự, nhân phẩm và sự cân bằng tâm lý của trẻ.
Mặt khác, luật pháp không phải là một công cụ toàn năng có thể lường trước và đưa vào các điều luật tất cả những hoàn cảnh, suy nghĩ lẫn hành vi của con người. Vậy nên, cơ quan thực thi pháp luật trở thành chủ thể quan trọng trong nhiệm vụ đảm bảo lẽ công bằng và trừng trị kẻ phạm tội.
Điều đó đòi hỏi cơ quan này phải luôn trong tâm thế khát khao tìm kiếm sự thật để trừng trị kẻ phạm pháp không khoan nhượng, đồng thời cũng không quên nhiệm vụ quan trọng là bảo vệ tối đa những đối tượng bị tổn thương. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy một bộ phận không nhỏ đội ngũ thực thi pháp luật ở ta không đáp ứng được đòi hỏi này khi đối diện những vụ án ấu dâm.
Đại biểu Nguyễn Thái Học, Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Yên từng phản ánh, có những vụ án cơ quan điều tra vào cuộc nhưng có tư tưởng “dễ làm, khó bỏ”, những vụ việc phức tạp, khó làm thì cứ đình chỉ đã. Dư luận không lên tiếng, lãnh đạo không không quan tâm chỉ đạo thì “chìm xuồng”. Nếu lãnh đạo lên tiếng thì làm tích cực.
Đồng thời, Nhà nước giao phó cho hàng loạt các cơ quan có chức năng bảo vệ trẻ em, nhưng thực chất hiệu quả hoạt động ra sao? Còn nhớ, tháng 6/2018, phát biểu tại Quốc hội, Đại biểu Nguyễn Quang Tuấn, TP. Hà Nội, cho biết tình trạng xâm hại tình dục ở trẻ em đang gia tăng và ngày càng nguy hiểm, trầm trọng. Theo đó, chỉ tính riêng 05 tháng đầu năm 2018, đã có 572 vụ xâm hại tình dục trẻ em, đã có 562 cháu bị xâm hại. Nếu tính tối thiểu mỗi vụ 01 cháu, thì có ít nhất có 10 cháu bị 02 vụ, với tính chất cực kỳ nghiêm trọng. [1]
Thiếu chuẩn mực ứng xử học đường
Thầy, cô giáo có quyền va chạm vào các bộ phận trên cơ thể của học trò hay không? Mức độ nào là xâm phạm? Khi nào mới được gọi là đùa vui? Đôi khi luật pháp không thể có câu trả lời cặn kẽ. Hơn nữa, nghề giáo là một nghề mang tính tương tác giữa thầy và trò, cần có sự cởi mở, gần gũi nhất định. Thế nhưng ranh giới giữa gần gũi, cởi mở với lạm dụng, xâm phạm thật sự rất mong manh.
Vì lẽ đó, ngành giáo dục nói chung và mỗi nhà trường buộc phải xây dựng những bộ quy tắc hướng dẫn ứng xử để người trong cuộc nhận thức rõ hành vi nào được làm, hành vi nào bị cấm. Đây cũng sẽ là một căn cứ đánh giá tư cách, đạo đức nhà giáo, khi một người vi phạm nhiều lần có thể xem xét yêu cầu ra khỏi ngành Giáo dục. Điều này giúp phòng ngừa hậu quả đáng tiếc xảy ra do hành vi lệch lạc của một số nhà giáo.
Là người đứng trên bục giảng, tôi tin rằng rất nhiều thầy cô cũng như tôi, thật sự cần những chỉ dẫn ứng xử để không phải rơi vào lúng túng, sai phạm trong những va chạm với học trò.
Chờ mãi đến năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo mới bắt đầu quan tâm và triển khai hoạt động xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa học đường tại các trường học trong phạm vi cả nước. Tuy nhiên, nội dung của chúng vẫn quá chung chung và hình thức.
Hơn bao giờ hết, ngành giáo dục Việt Nam phải nghiêm túc định hình và xây dựng những quy tắc hành xử chuẩn mực, để học sinh thực sự được học tập, trưởng thành trong một môi trường văn minh, an toàn, cũng như để bảo vệ được các thầy cô giáo.
Lưu Minh Sang, Giảng viên Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM
——
[1] Cần quy trình đặc biệt trong điều tra, truy tố, xét xử tội phạm xâm hại trẻ em, Bocongan.gov.vn, 05/06/2018.
Nguồn: Tuần Việt Nam
